Metallica | AP Photo
Λένε (και ορθώς) πως πρέπει να επιλέγεις με σύνεση τις μάχες που θέλεις να δώσεις και κυρίως να φροντίζεις για τον τρόπο που θα τις δώσεις. Ο λόγος είναι αρκετά απλός. Οι μάχες θα τελειώσουν και εσύ θα πρέπει να μάθεις να ζεις με το αποτέλεσμά τους. Είτε αυτό είναι θετικό για εσένα, είτε ακόμα περισσότερο αν είναι αρνητικό.
Τον Απρίλιο του 2000 οι Metallica αποφάσισαν να δώσουν μία τέτοια μάχη. Η μουσική βιομηχανία άλλαζε και μαζί της άλλαζε και ο τρόπος που ο κόσμος άκουγε μουσική. Στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής ήταν τα πνευματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών.
Κάπως έτσι οι Metallica βρέθηκαν στις δικαστικές αίθουσες προκειμένου να δώσουν εκεί τη δική τους μάχη. Το θέμα, ωστόσο, είναι πως το συγκρότημα έκανε δύο μεγάλα λάθη. Δεν αντιλήφθηκε το ότι ο κόσμος αλλάζει και η μουσική βιομηχανία δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση και (το σημαντικότερο) τα «έβαλε» (ή έτσι έμοιαζε τουλάχιστον) με τους οπαδούς του.
Μία ημέρα σαν σήμερα, στις 4 Μαΐου 2000, εντόπισε τις IP και τα usernames 335.000 οπαδών του που είχαν «κατεβάσει» τραγούδια τους από τη μουσική πλατφόρμα Napster και απαίτησαν τη διαγραφή τους!
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Napster VS μουσικής βιομηχανίας
Την 1η Ιουνίου 1999 έκανε τη δική της πρεμιέρα στον «μαγικό» κόσμο του ίντερνετ η μουσική πλατφόρμα (στην πραγματικότητα ήταν ένα λογισμικό κοινής χρήσης αρχείων) Napster. Τι ήταν αυτό το (τότε) καινούργιο «φρούτο»;
Μέσω του Napster, το οποίο δημιούργησε ο τότε 19χρονος φοιτητής Shawn Fanning, γινόταν αλόγιστα και καταφανώς παράνομα διανομή ψηφιακών αρχείων ήχου (σε μορφή MP3). Πρακτικά αυτό σήμαινε πως ο οποιοσδήποτε είχε ένα άλμπουμ οποιουδήποτε συγκροτήματος ή καλλιτέχνη μπορούσε να το μετατρέψει στο σύνολό του ή και τμηματικά σε ψηφιακό αρχείο ήχου και στη συνέχεια να το μοιράσει δωρεάν, μέσω του Napster, σε όσους είχαν πρόσβαση στο συγκεκριμένο λογισμικό.
Είναι κάτι παραπάνω από ξεκάθαρο πως με βάση οποιονδήποτε νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας αυτό που έκανε το Napster ήταν κάτι εντελώς παράνομο. Ήταν σαν οι μουσικοί να έχαναν τα δικαιώματά τους πάνω στις ίδιες τους τις δημιουργίες.
Άρα (για να το ξεκαθαρίσουμε αυτό) επί της αρχής καλλιτέχνες και συγκροτήματα όπως οι Metallica είχαν κάθε δικαίωμα να αντιδράσουν μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Το Napster ως ηλεκτρονική πλατφόρμα κοινής χρήσης αρχείων (peer-to-peer) στηρίχθηκε πάρα πολύ στο γεγονός πως οι ταχύτητες στις συνδέσεις στο ίντερνετ είχαν καταγράψει (για τα δεδομένα της εποχής) μία τεράστια αύξηση και, πλέον, ο κάθε χρήστης θα μπορούσε να «κατεβάσει» στον υπολογιστή του μεγάλα αρχεία.
Ούτε να τρέχεις σε δισκάδικα (που είχε και αυτό τη γοητεία του), ούτε τίποτα. Εύκολα, γρήγορα και κυρίως τσάμπα είχες τη μουσική που γούσταρες στον υπολογιστή σου. Ένας ολόκληρος νέος κόσμος, δηλαδή.
Προφανέστατα, ωστόσο, και η… όλη φάση που είχε στήσει το Napster, ενόχλησε τις δισκογραφικές εταιρείες που έβλεπαν σε όλο αυτό έναν τεράστιο κίνδυνο. Έτσι ήδη από τα τέλη του 1999 κάποιες από τις μεγαλύτερες δισκογραφικές προχώρησαν σε μηνύσεις κατά της πλατφόρμας την οποία και κατηγόρησαν πως προωθεί την «πειρατεία».
Οι δισκογραφικές διαπίστωσαν πως ναι μεν το Napster τους έκανε ζημιά, παράλληλα, ωστόσο, αναγνώριζαν και το γεγονός πως ο κόσμος αλλάζει και έτσι αποφάσισαν μεν να δώσουν τη μάχη τους αλλά το έκαναν «κοιτάζοντας» παράλληλα προς το μέλλον.
Στο παιχνίδι μπήκε δυναμικά και η RIAA (Recording Industry Association of America) που (σαν συλλογικό όργανο) έκανε και αυτή μήνυση στο Napster.
Και κάπου εδώ μπαίνουν στην ιστορία μας οι Metallica. Το συγκρότημα ξεκίνησε το 1981 στο Λος Άντζελες και γρήγορα κατέκτησε τις καρδιές των Metalheads με το εκρηκτικό thrash metal που έπαιζε και την ενέργεια που έβγαζαν στη σκηνή.
Με δισκάρες όπως τα «Kill ’em All» (1983), «Ride the Lightning» (1984), το επικό «Master of Puppets» (1986), «…And Justice for Αll (1988)» και έχοντας μπει σε μία νέα εποχή με το «Black Album» (1990), είχαν κατακτήσει με το σπαθί τους (ή να πούμε καλύτερα με τις… κιθάρες τους) μία θέση στην κορυφή του Heavy Metal.
Στις αρχές του 2000 δούλευε πάνω σε ένα νέο τραγούδι που είχε τον τίτλο «I Disappear» και το οποίο θα ακουγόταν για πρώτη φορά ως soundtrack στην ταινία «Mission: Impossible 2» με πρωταγωνιστή τον Τομ Κρουζ.
«Μας γα..σαν. Τώρα θα τους γα..ουμε κι εμείς»
Αμ δε! Το τραγούδι θα κυκλοφορούσε (επίσημα) στα τέλη Μάη ίσως και λίγο αργότερα. Κάποιος, ωστόσο, το «ανέβασε» στο Napster και από εκεί το είχαν ακούσει εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι.
Αρχικά το συγκρότημα σοκαρισμένο άκουσε το τραγούδι να παίζει σε ραδιοφωνικούς σταθμούς χωρίς καν να το έχει κυκλοφορήσει! Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει πώς έφτασε εκεί χωρίς να έχουν κάνει οι ίδιοι τη διανομή.
«Θυμάμαι πως ένα πρωί δέχθηκα ένα τηλεφώνημα από τη δισκογραφική μας εταιρεία και μου είπαν πως η πηγή διαρροής του τραγουδιού είναι… κάτι που λέγεται Napster», είχε πει σε παλαιότερη συνέντευξή του ο ντράμερ των Metallica, Lars Ulrich.
Ψάχνοντας, τα μέλη του συγκροτήματος, διαπίστωσαν πως στο Napster δεν υπήρχε μόνο το συγκεκριμένο demo αλλά… ολόκληρη η δισκογραφία τους! Η αντίδραση του συγκροτήματος ήταν έντονη.
«Με κάθε μας project μπαίνουμε σε μια εξαντλητική διαδικασία ώστε να δημιουργήσουμε μουσική που πιστεύουμε πως είναι αντιπροσωπευτική των Metallica αλλά και της φάσης που είμαστε στη ζωή μας.
» Βάζουμε όλη μας την ευρηματικότητα, είτε αυτό είναι μουσική, είτε στίχοι, είτε ένα artwork, και αυτό το βλέπουμε πολύ σοβαρά, όπως κάνουν και οι περισσότεροι καλλιτέχνες. Συνεπώς, είναι αηδιαστικό όταν μεταχειρίζονται την τέχνη μας ως ένα απλό εμπόρευμα, αντί ως τέχνη.
» Από επιχειρησιακής άποψης είναι πειρατεία, παίρνεις κάτι που δεν σου ανήκει. Αλλά είναι και ηθικά και νομικά λάθος. Το να διαμοιράζεις τέτοιες πληροφορίες, είτε είναι βίντεο, είτε μουσική, φωτογραφίες ή οτιδήποτε, είναι σαν να διαμοιράζεις κλεμμένα αγαθά. Μας γα..σαν. Τώρα θα τους γα..ουμε κι εμείς» είχε πει ο Lars Ulrich και οι Metallica κήρυξαν τον πόλεμο στο Napster καταθέτοντας στις 13 Απριλίου 2000 μήνυση με την οποία ζητούσαν από την πλατφόρμα 100.000 δολάρια για κάθε παραβίαση των πνευματικών τους δικαιωμάτων! Το συνολικό πόσο, δηλαδή, της αποζημίωσης που ζητούσαν οι Metallica έφτανε τα 10 εκατομμύρια δολάρια…
Η μάχη ήταν από την εξαιρετικά σκληρή καθώς στην ουσία το συγκρότημα ζητούσε το κλείσιμο του Napster. Η υπόθεση έφτασε μέχρι και τη Γερουσία των ΗΠΑ όπου κατέθεσε ο Lars Ulrich.
Εν μέσω αυτής της μάχης που διαρκώς κλιμακωνόταν οι Metallica προχώρησαν σε μία (μάλλον άκομψη και άκρως επιθετική) κίνηση που ακόμα και σήμερα προκαλεί τριγμούς ανάμεσα στο συγκρότημα και τους οπαδούς του.
Μέσω μίας εταιρείας παροχής συμβούλων, της NetPD, ουσιαστικά αποκάλυψαν την ηλεκτρονική ταυτότητα 335.435 χρηστών – οπαδών τους που είχαν «κατεβάσει» τραγούδια τους. Μία ημέρα σαν σήμερα, στις 4 Μαΐου 2000, ζήτησαν τη διαγραφή τους από το Napster.
Το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα ήταν πιτσιρικάδες που άκουγαν metal και το χαρτζιλίκι τους δεν έφτανε για να αγοράσουν έναν δίσκο ή φοιτητές προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις αλλά το συγκρότημα δεν έκανε πίσω, προκαλώντας έτσι μία σημαντική ρήξη ανάμεσα στους ίδιους και τους οπαδούς του!
Το διάστημα που ακολούθησε, το παράδειγμα των Metallica ακολούθησαν και άλλα συγκροτήματα ή μεμονωμένοι καλλιτέχνες (ανάμεσα στους οποίους και ο διάσημος ράπερ Dr.Dre) με αποτέλεσμα το Napster να αναγκαστεί να «μπλοκάρει» πάνω από μισό εκατομμύριο χρήστες!
Όπως είναι απόλυτα φυσικό, τη δικαστική διαμάχη (σε νομικό επίπεδο) την κέρδισαν και, μάλιστα, εύκολα οι Metallica ενώ το Napster αναγκάστηκε να ρευστοποιήσει τα όποια περιουσιακά στοιχεία είχε προκειμένου να πληρώσει τις αποζημιώσεις που είχαν επιδικαστεί, υποχρεώθηκε να κλείσει το file-sharing σύστημα τον Ιούλιο του 2001 και τελικά το 2002 χρεοκόπησε.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, αυτή ήταν μία «πύρρειος νίκη» τόσο για τους Metallica όσο και για τη μουσική βιομηχανία γενικότερα καθώς όπως ήδη αναφέρθηκε ο κόσμος άλλαζε εκείνη την εποχή και ο «δρόμος» που άνοιξε το Napster ήταν μία εικόνα από το (όχι και τόσο μακρινό) μέλλον.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως περίπου οι ίδιες μάχες δόθηκαν αργότερα για το iTunes, το YouTube ή ακόμα και για το Spotify. Ούτε, βέβαια, είναι τυχαίο πως ο ίδιος ο Lars Ulrich (που ακόμα και σήμερα ακούει τα χειρότερα) μετά από αρκετά χρόνια είχε δηλώσει: «Νομίζω η ιστορία έχει αποδείξει ότι είχαμε κάποιο δίκιο. Δεν ήμασταν, όμως, προετοιμασμένοι για την καταιγίδα στην οποία μπλεχτήκαμε».
Οι Metallica κέρδισαν τη μάχη αλλά έχασαν τον πόλεμο. Το παραδέχθηκε χρόνια αργότερα ο κιθαρίστας του συγκροτήματος Kirk Hammett: «Δεν αλλάξαμε κάτι. Συνέβη, και δεν μπορούσαμε να το σταματήσουμε. Αυτή η τάση που δημιουργήθηκε τότε ήταν μεγαλύτερη απ’όλους μας και έκανε τη μουσική βιομηχανία να βουλιάξει. Δεν υπήρχε περίπτωση να καταφέρναμε με τους Metallica να τη σταματήσουμε στην υπόθεση με το Napster. Ξαφνικά, όλοι μας μεταφερθήκαμε στην εποχή των τροβαδούρων όπου η μόνη πηγή εσόδων ενός μουσικού είναι το να παίζει».