H Μαρία Φωκά ως «Όλγα Μαρκάτου» στη σειρά «Ντόλτσε Βίτα» | Mega
Πολλές φορές και για πολλούς ανθρώπους, ίσως και καταχρηστικά, χρησιμοποιούμε την έκφραση «κινηματογραφική ζωή» για να δείξουμε πως έζησαν έντονα και πως η ζωή τους θα μπορούσε να είναι το σενάριο κάποιας ταινίας.
Υπάρχουν, όμως, και εκείνες οι περιπτώσεις που η έκφραση αυτή είναι πέρα για πέρα αληθινή.
Μία από αυτές τις περιπτώσεις είναι σίγουρα και η ζωή της ηθοποιού Μαρίας Φωκά.
Οι νεότεροι την έμαθαν ως «Όλγα Μαρκάτου» στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Ντόλτσε Βίτα». Οι παλαιότεροι τη θυμούνται σε «χρυσές» ελληνικές ταινίες όπως «Γοργόνες και μάγκες» και «Ένας ιππότης για τη Βασούλα».
Πριν από την επιτυχία, ωστόσο, έφτασε πολύ κοντά στον θάνατο. Δικάστηκε μαζί με τον αγωνιστής της Αριστεράς Νίκο Μπελογιάννη με την κατηγορία της κατασκοπείας αφού ήταν μέλος του παράνομου μηχανισμού του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Η αγαπημένη «γιαγιά» Μαρία Φωκα
Η Μαρία Φωκά γεννήθηκε την πρώτη ημέρα του Οκτωβρίου του 1916 στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς. Ο πατέρας της Νικόλαος Θ. Φωκάς ήταν πλοίαρχος. Αγάπησε από μικρή ηλικία την υποκριτική.
Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Κάρολου Κουν και ήταν από τα πρώτα στελέχη του Θεάτρου Τέχνης όπου και γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της, επίσης ηθοποιό, Λυκούργο Καλλέργη.
Η καριέρα της χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος ξεκίνησε το 1944 (μέσα στο χάος των Δεκεμβριανών) με το ρόλο της Ασημίνας στη «Στέλλα Βιολάντη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου. Ακολούθησαν σπουδαίοι θεατρικοί ρόλοι σε έργα όπως «Ήταν όλοι τους παιδιά μου» (1947), «Ματωμένος γάμος» (1948), «Η κληρονόμος» (1949), «Το νου σου στην Αμέλια» (1950) και πολλοί άλλοι.
Στον κινηματογράφο έκανε το ντεμπούτο της το 1949 στη δραματική ταινία «Ο κόκκινος βράχος» που ήταν βασισμένη στο μυθιστόρημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Φωτεινή Σάντρη», σε σενάριο και σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου.
Το δεύτερο μέρος ξεκινάει από τη στιγμή που αφήνει πίσω της τις πολιτικές διώξεις και φτάνει μέχρι την εποχή της ιδιωτικής τηλεόρασης και των επιτυχημένων σήριαλ.
Σε αυτό το μέρος η Μαρία Φωκά συμμετέχει στη «χρυσή εποχή» του Ελληνικού κινηματογράφου και παίρνει ρόλους σε ταινίες όπως «Γοργόνες και μάγκες», «Ένας ιππότης για τη Βασούλα», «Η κόμισσα της φάμπρικας», «Πεθαίνω κάθε ξημέρωμα» και «Αγάπησα μία πολυθρόνα».
Ειδικά σε ό,τι αφορά την εξαιρετική ταινία «Ένας ιππότης για τη Βασούλα» με την αξέχαστη Τζένη Καρέζη θα πρέπει να σημειωθεί πως το συγκεκριμένο έργο πριν γίνει ταινία, είχε «ανέβει» στο θέατρο όπου είχε κάνει αίσθηση το εύρημα που η αποθανούσα «αρχόντισσα» διάβαζε τη διαθήκη της μέσα από το κάδρο της.
Όταν ο Γιάννης Δαλιανίδης μετέφερε στη μεγάλη οθόνη το συγκεκριμένο έργο είχε θέσει ως απαραίτητη προϋπόθεση να διατηρηθεί το εύρημα με το κάδρο και εκεί. Φυσικά ήταν κάτι που, τελικά, χάρισε άφθονο γέλιο στους θεατές.
Στη δεκαετία του 1990 κάνει ένα εντυπωσιακό πέρασμα από την τηλεόραση συμμετέχοντας σε επιτυχημένες σειρές όπως «Οι τρεις Χάριτες», «Εκμέκ παγωτό» και φυσικά «Ντόλτσε Βίτα» όπου άφησε εποχή ως «Όλγα Μαρκάτου».
Τελευταία τηλεοπτική της δουλειά ήταν το 2000 η συμμετοχή της στη σειρά «Οι Θειο-Σεβούμενοι» στην οποία πρωταγωνιστούσε η αξέχαστη Ντίνα Κώνστα στο ρόλο της χήρας που κληρονόμησε τον πλούσιο άντρα της.
Όσοι τη γνώρισαν και την έζησαν από κοντά είχαν πάντα να λένε για την ισχυρή προσωπικότητα που διέθετε αλλά και το ανεξάντλητο αγωνιστικό πνεύμα της. Και τα δύο αυτά στοιχεία τα «μετέφερε» και στις δουλειές της.
Κάθε ρόλος για εκείνη ήταν και ένα διαφορετικό μετερίζι το οποίο και έπρεπε να υπηρετήσει χωρίς σνομπισμούς και «βεντετιλίκια».
Δε θεωρούσε το θέατρο καλύτερο ή ανώτερο από τον κινηματογράφο. Και δε θεωρούσε τον κινηματογράφο καλύτερο και ποιοτικότερο είδος από την τηλεόραση. Για τον λόγο αυτό έδειχνε τον ίδιο σεβασμό σε όλους της τους συναδέλφους οι οποίοι την αγαπούσαν και τη σέβονταν.
Η Μαρία Φωκά ανέπτυξε έντονη συνδικαλιστική δράση, υπερασπιζόμενη τα συμφέροντα των συναδέλφων της. Το 1975 υπήρξε αντιπρόεδρος και το 1977 πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, σε μια εποχή έντονων εργατικών διεκδικήσεων του κλάδου.
Τα τελευταία χρόνια της ζούσε κοντά στην κόρη της Ισμήνη στην Αγγλία. Η αγαπημένη ηθοποιός πέθανε μία ημέρα σαν σήμερα, στις 15 Ιουνίου 2001 στο νοσοκομείο Σεντ Τόμας του Λονδίνου, όπου είχε υποβληθεί σε εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς. Ο θάνατός της αποδόθηκε σε μετεγχειρητικές επιπλοκές. Η κηδεία της έγινε στις 25 Ιουνίου στο Πόρτσμουθ.
Κατηγορούμενη στο πλευρό του Νίκου Μπελογιάννη
Πέρα, όμως, από την πορεία της στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, η Μαρία Φωκά δεν έπαψε να είναι και ένας αγωνιζόμενος άνθρωπος, με ιδιαίτερες ευαισθησίες, που έθεσε τον εαυτό της στην υπηρεσία του κομμουνιστικού κινήματος.
Την μαύρη περίοδο της ναζιστικής κατοχής, η Μαρία Φωκά ανέπτυξε αντιστασιακή δράση μέσα από τις τάξεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, του ΕΑΜ. Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου η Φωκά εντάχθηκε στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ.
Κάποια στιγμή ήρθε σε επαφή με συντρόφους της στο Παρίσι, οι οποίοι την επιφόρτισαν να ελέγξει τη διαδρομή χρημάτων που είχαν σταλεί για την οικονομική ενίσχυση του μηχανισμού στην Αθήνα.
Η τότε νεαρή ηθοποιός έπρεπε να έρθει σε επαφή με έναν συγκεκριμένο άνθρωπο, κομματικό στέλεχος του ΚΚΕ, ο οποίος και θα την ενημέρωνε σχετικά.
Το ραντεβού είχε οριστεί να γίνει σε ένα φούρνο ο οποίος, ωστόσο, βρισκόταν υπό τη διαρκή παρακολούθηση της ασφάλειας.
Η Φωκά δεν το γνώριζε αυτό και όταν είδε πως ο άνθρωπος με τον οποίο είχε ραντεβού δεν ήρθε, άφησε ένα σημείωμα. Η αστυνομία έκανε έφοδο στο φούρνο, βρήκε το σημείωμα και την συνέλαβε με την κατηγορία της κατασκοπείας και της αντεθνικής δράσης. Θεωρήθηκε αμέσως μέλος του δικτύου με τους ασύρματους στη Γλυφάδα αρχηγός του οποίου θεωρούταν ο Νίκος Μπελογιάννης. Στα πρακτικά της δίκης αναφέρεται με το όνομα Μαρία Καλλέργη, δηλαδή με το όνομα του τότε συζύγου της, Λυκούργου Καλλέργη.
«Μετά την λήξιν του συμμοριτισμού υπήρχον πληροφορίαι ότι ειργάζοντο παρανόμως δίκτυα πληροφοριοδοτών και κατασκόπων, κατωρθώθη δε να τεθώμεν επί τα ίχνη των. Το πρώτο εντοπίσθη ασύρματος εις Γλυφάδαν. […] Η Καλλέργη ήλθεν από το Παρίσι εκ μέρους του Δημητρακαρέα διά να δη αν έφθασαν αι αποσταλείσαι 1.600 λίρες… Τα χρήματα αυτά προωρίζοντο διά τη χρηματοδότησιν του δικτύου», ανέφερε στην κατάθεσή του ο μάρτυρας κατηγορίας Κωνσταντίνος Παπαπαθανασίου, σύμφωνα με τα πρακτικά της δίκης του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών (Τμήμα Β` ) κατά τις συνεδριάσεις από την 15η Φεβρουαρίου ως και την 1η Μαρτίου 1952.
Μετά από περίπου δύο εβδομάδες ακροαματικής διαδικασίας το δικαστήριο καταδίκασε ομόφωνα τον Νίκο Μπελογιάννη, την Έλλη Παππά, τον Νίκο Καλούµενο, τον ∆ηµήτρη Μπάτση, τον Ηλία Αργυριάδη και τον Τάκη Λαζαρίδη σε θάνατο.
Η Έλλη Παππά δεν εκτελέστηκε επειδή κυοφορούσε το παιδί του Μπελογιάννη, το οποίο και γέννησε αργότερα στις φυλακές, ενώ ο Τάκης Λαζαρίδης τη γλίτωσε λόγω του νεαρού της ηλικίας του.
Οι υπόλοιποι τέσσερις οδηγήθηκαν, ξημερώματα της Κυριακής 30 Μαρτίου 1952, στο εκτελεστικό απόσπασμα
Το στρατοδικείο επέβαλε στη Φωκά ισόβια κάθειρξη, αλλά η ποινή της λίγο καιρό αργότερα μειώθηκε σε 10 χρόνια κάθειρξη και «αποστέρησις των πολιτικών δικαιωμάτων επί 10ετίαν».
Και μπορεί εκείνη να γλίτωσε το εκτελεστικό απόσπασμα αλλά η καταδίκη της από το Στρατοδικείο ανάγκασε την ηθοποιό να αποχωριστεί το θέατρο για οκτώ περίπου χρόνια. Επανήλθε στη σκηνή τη σεζόν 1958-59, σε περιοδεία του Λάμπρου Κωνσταντάρα.